Orawa. Postawili moje w Lipnicy Wielkiej. To stara orawska tradycja zakochanych

Zwyczaj budowania mojów sięga ponoć czasów antycznych - kiedy Grecy, Etruskowie i Rzymianie stawiali drzewka na domach i budynkach gospodarskich, by chronić je przed złymi mocami. Sama zaś tradycja związana jest z pradawnymi (pogańskimi) obchodami święta wiosny, odwołującymi się do magicznej symboliki zielonego drzewka. Już w czasach pogańskich uważane było ono za symbol życia, radości i płodności.

Tradycja stawiania mojów od wieków zakorzeniona jest na Orawie - zarówno po polskiej, jak i po słowackiej stronie. Moje stawiane są tam do dziś. Zgodnie z tradycją moja trzeba postawić w nocy z 30 kwietnia na 1 maja. To drewniane pale, które mierzą zazwyczaj kilkanaście metrów. Dodatkowo ozdobione są u szczytu świerkowym lub jodłowym drzewkiem.

Moja stawiają kawalerowie przy domach panien, które im się podobają. Do pala przyczepia się tabliczkę z tekstem pisanym w gwarze góralskiej, który mówi m.in. o sympatii i uznaniu dla konkretnej osoby. Natomiast dziewczyna, dla której moj został postawiony, jest zobowiązana do przygotowania poczęstunku dla chłopaka w drugi dzień Zielonych Świątek - podczas tzw. ogrywania Moja.

W Lipnicy Wielkiej podtrzymują tradycją stawiania mojów także poprzez organizowanie każdego roku gminnego konkursu. Moje oceniane są za tradycyjny wygląd i tradycyjny sposób umocowania. Jury sprawdza m.in. czy żerdź w całości starannie została okorowana, jaka jest dekoracja drzewka, treść i estetyka dedykacji oraz orawski zapis gwarowy tabliczki. Tu liczy się treść najlepiej wierszem, bez pisania treści wulgarnych i związanych z piciem alkoholu. Jak zaznaczyła komisja konkursowa, zwyczaj miał na celu przypodobanie się dziewczynie, a nierozpowszechnianie pijaństwa. Oceniany jest także estetyka placu, na którym stawiany był moj.

Orawianie tradycją swoją rozpowszechniają daleko poza Orawą. Tak jak to zrobił przed rokiem Piotr Kubacki z Kiczor w gminie Lipnica Wielka na Orawie. Moja postawił w środku blokowiska w... Rudzie Śląskiej.