Organy Hasiora. Oto najbardziej nietypowa atrakcja turystyczna Podhala. Pomnik, który miał grać, a tylko straszy i zarazem zachwyca turystów

Władysław Hasior, zakopiański artysta plastyk, którego prace charakteryzują się surowością i koncepcją budzącą w odbiorcy strach - w 1966 roku, na przełęczy Snozka w paśmie łączącym Gorce z Pieninami ustawił jedną ze swoich instalacji. Niezwykła instalacja - nazwana "pomnik utrwalaczy władzy ludowej”, a potocznie określana jako “Organy” - przetrwała do dzisiaj.

Historia i koncepcja powstania instalacji

Władysław Hasior zaprojektował “Organy” jako hołd dla tych, którzy zginęli na Podhalu w czasie II wojny światowej i po niej. W jego zamyśle miały to być organy rozdzierające chmury na przełęczy Snozka. Stalowe dźwigary miały grać jak eolska harfa w czasie większych wiatrów. Niestety, organy nigdy nie zagrały. Przyczyną tego mogło być brak odpowiednich piszczałek organowych, gongów, fletów i dzwonków, które Hasior zaprojektował.

Odsłonięcie i losy pomnika

9 października 1966 roku pomnik został odsłonięty. U stóp dźwigarów umieszczono granitową płytę z napisem: "Wiernym synom Ojczyzny poległym na Podhalu w walce o utrwalenie władzy ludowej – Społeczeństwo ziemi krakowskiej w 1000-lecie państwa polskiego.” Obok znajdują się figury zabitych postaci z karabinami.

Po upadku rządów komunistycznych w Polsce w 1989 roku pojawiła się dyskusja na temat dalszych losów pomnika. Władysław Hasior proponował przemianowanie znaczenia instalacji, ale remont nie był jednogłośnie zaakceptowany. Pomnik rdzewiał i ulegał dewastacji, a drzewa rosnące wokół sprawiły, że stał się mniej widoczny z drogi wiodącej przez przełęcz.

W 2010 roku przeprowadzone remont Organów. W trakcie prac renowacyjnych usunięto kontrowersyjną tablicę, a następnie ją zlicytowano. Koszty z licytacji przeznaczono na pokrycie remontu.

Mimo kontrowersji i niedokończenia pierwotnej koncepcji, “Organy” stały się obiektem znanym. Ich zębata sylwetka wrosła w posępny krajobraz, a stalowe skrzydła wciąż przyciągają uwagę turystów i miłośników sztuki. To nie tylko pomnik, ale także symbol historii i twórczości Władysława Hasiora.